KOSOVA DHE FQINJET

Nga Hashim THACI Kryetar i PDSH se Kosoves / E kaluara duhet te na mesoje se cka nuk duhet te ndodhe kurre me mes nesh.

Procesi i demokratizimit dhe pavaresise se Kosoves nuk mund te shihet dhe kuptohet i shkeputur apo i izoluar nga rrjedhat e pergjithshme politike, ekonomike dhe sociale te botes. Pergjegjesite dhe angazhimet e institucioneve te Kosoves duhet te fokusohen ne drejtim te forcimit te rolit te komunikimit dhe bashkepunimit me vendet e rajonit dhe Perendimit ne fushat institucionale e shoqerore.

Me Shqiperine:

- Angazhimi per thellimin e bashkepunimit ne te gjitha sferat institucionale dhe te integrimeve kombetare.

- Pershpejtimi dhe thellimi i lidhjeve arsimore, shkencore dhe kulturore ne te gjitha fushat dhe nivelet.

- Rivenia ne funksion (nga qeveria e Kosoves) e Zyres nderlidhese te Kosoves ne Tirane.

- Gradualisht te filloje venia ne jete e projektit ende ideor per ndertimin e rruges (autostrades) Prishtine-Morine-Durres.

- Shqyrtimi i mundesise per krijimin i nje zone te lire tregtare ne te dy anet e kufirit me Shqiperine, per te krijuar impulse zhvillimi ne zonen perendimore te Kosoves dhe per t'i shfrytezuar lidhjet e natyrshme gjeografike dhe te biznesit.

- Rishikimi i politikave doganore ne menyre qe keto politika te pasqyrojne realitetet ekonomike dhe politike, dhe te mos behen pengese per zhvillimin e tregtise se lire mes dy vendeve.

- Koordinimi i planeve (Prishtine-Tirane) per nje korridor transporti mes Shqiperise dhe Kosoves, si domosdoshmeri per t'u krijuar hapesire ekonomike bizneseve, per t'i shkurtuar kostot e eksportit, dhe zbatuar politikat evropiane ne rajon per forcimin e lidhjeve tregtare dhe integrimin ekonomik.

- Krijimi i mundesive me te lehta per qarkullimin e lire per qytetaret e Kosoves ne territorin e Shqiperise, pavaresisht nga problemet specifike qe ka Kosova me dokumentacionin e duhur per qarkullim nderkombetar.

- Krijimi i bazes ligjore dhe mekanizmave efikas qe mundesojne njohjen reciproke te statusit te beneficuar te organizatave joqeveritare te Kosoves dhe Shqiperise.

- Themelimi i mekanizmave relevant nga institucionet per promovimin e tregtise dypaleshe - nje mekanizmi te Kosoves ne Tirane dhe nje te Shqiperise ne Prishtine.

- Shqyrtimi i mundesive per caktimin e fondeve te posacme buxhetore ne te dy vendet per promovimin e turizmit.

- Thellimi i bashkepunimit ne sektorin e mediave - krijimi i bazes ligjore per lejimin e shkembimeve televizive dhe liberalizimi praktik i licensimit te mediave ne te dy vendet.

Me Maqedonine:

- Angazhimi per tejkalimin e divergjencave rreth problemeve qe lidhen me te kaluaren dhe te tashmen e dy vendeve, permes bashkepunimit dhe mirekuptimit, me nje dialog te drejtperdrejte, aktiv dhe transparent. Kjo do te ndikoje qe te zbuten apo hiqen krejtesisht paragjykimet nga e kaluara, ku rreziku dhe problemet e brendshme ne menyre permanente shiheshin tek fqinjet (sindrom ballkanas).

- Reflektime pozitive, demokratike te gjitheaneshme per njeri-tjetrin dhe per qytetaret e te dy vendeve ne nivel te institucioneve.

- Mbeshtetje e Marreveshjes se Ohrit nga institucionet e Kosoves dhe vendosmeri e mekanizmave relevant per pershpejtimin dhe implementimin e saj. Jetesimi i kesaj marreveshjeje hap perspektive per paqe te qendrueshme dhe me teper drejtesi ne Maqedoni, por nenkupton edhe me teper stabilitet ne tere rajonin.

- Institucionet e Maqedonise te reflektojne drejt per njohjen e vullnetit te qytetareve te Kosoves per statusin politik.

- Te hapen zyrat e nderlidhjes ne Shkup dhe Prishtine. Pershendetet heqja e vizave per qytetaret kosovare qe deshirojne te levizin neper Maqedoni, por duhet te ndodhe liberalizimi i plote dhe efektiv i kalimeve nderkufitare.

- Orientimet e perbashketa per integrime ne struktuarat euro-atlantike duhet ta forcojne bashkepunimin ne drejtim te hapjes se kufijve ne mes vendeve tona, ta rrisim tolerancen ndernacionale dhe ta shtyjne perpara ecjen drejt thellimit te proceseve demokratike. Eshte e ditur dhe e perjetuar se mbyllja ne vetvete, paragjykimet dhe nxitja e mosbesimit reciprok, e frenojne progresin e pergjithshem.

- Ceshtja e kufijve nuk duhet te jete "molle sherri". Kufijte duhet te hapen, te liberalizohen dhe te kthehen ne pika-vija kontakti dhe te mirekuptimit. Duhet te kete levizje te lire te mallerave dhe qytetareve. Hapja e kufijve duhet t'i afroje dhe miqesoje, e assesi t'i armiqesoje vendet dhe popujt tane. Sot, kufijte nuk garantojne sigurine e pavaresise se nje vendi.

- Te hapen bisedimet per regjimin doganor mes dy vendeve ne menyre qe kjo baze te pasqyroje realisht nevojat dhe te drejten e Kosoves, te mos kete ndikime negative per ekonomine e Kosoves.

- Qeverite te krijojne mekanizmat perkatese, te perbashketa kosovaro-maqedonase per mbikeqyrjen e verifikimit te origjines se mallrave ne kuadrin e marreveshjes per tregti te lire mes Maqedonise dhe "Jugosllavise" - Serbise dhe Mali te Zi.

- Te shqyrtohen mundesite per normalizimin dhe intensfikimin e transportit hekurudhor mes dy vendeve.

- Forcimi i lidhjeve dhe kembimeve shkencore e edukative, do ta rris shkallen e njohjes se njeri-tjetrit, duke nxjerre ne pah vlerat e perbashketa, vlerat universale.

- Lufta e perbashket kunder dukurive negative ben qe hapesirat tona te mos behen strehe ose vende tranziti per forma ilegale te trafiqeve ne mes lindjes dhe perendimit.

Bashkepunimin me fqinjet, as Maqedonia e as Kosova, nuk duhet ta ndertojne mbi baza te "koalicioneve rajonale" anti-Prishtine apo Shkup.



Me Malin e Zi

- Solidariteti i treguar gjate periudhes kur populli shqiptar i Kosoves ballafaqohej me politiken genocidale te Beogradit 1998/99, pa dyshim, ka krijuar nje baze te mire per konsolidimin dhe thellimin e besimit ne mes dy popujve dhe vendeve, te dyja ne perpjekje te zgjidhjes perfundimtare te statusit politik.

- Te dy vendet udhehiqen nga qeveri demokratike, te dalura nga vota e lire, dhe si te tilla, kemi bindjen se do te vazhdohet te zbatohet politika e respektimit te normave demokratike, e mirekuptimit dhe bashkepunimit per nje fqinjesi me te mire.

- Te zhvillohen takime dhe kontakte te drejtperdrejta dhe transparente ne mes te institucioneve dhe personaliteteve publike te Prishtines dhe Podgorices.

- Lidershipi politik dhe bartesit e institucioneve te Kosoves t'i vizitojne dhe inkurajojne refugjatet (qytetare te Kosoves), te cilet jane te strehuar ne kete vend per kthim vullnetar dhe individual ne shtepite dhe pronat e tyre.

- Hapja e zyrave te komunikimit ne Podgorice dhe Prishtine do te krijonte mundesine e komunikimit normal dhe te bashkepunimeve bilaterale.

- Qarkullimi i lire i mallerave dhe njerezve.

- Kembimi i pervojave demokratike ne lemite e ndryshme te jetes politike, ekonomike, sociale, arsimore dhe shkencore, si vende ne tranzicion demokratik.

- Bashkerendimi i luftes ndaj fenomeneve negative: kunder korrupcionit, kontrabandes dhe krimit te organizuar, qe deformon dhe vonon procesin e demokratizimit te vendeve dhe popujve tane.

- Nxitja e turizmit kerkon nje mbeshtetje institucionale, sepse permes turizmit qytetaret tane vendosin kontakte dhe mirekuptim me te drejtperdrejte ne mes vete.

- Institucionet dhe qytetaret e Kosoves duhet te respektojne te drejten e qytetareve te Malit te Zi per te vendosur rreth statusit perfundimtar te kesaj republike. Kemi besim se nje respekt dhe njohje reciproke do te ndodhe edhe ndaj aspiratave te drejta te qytetareve te Kosoves, nga qeveria dhe qytetaret malazez.

- Institucionet e Kosoves duhet te mbeshtesin perpjekjet e Malit te Zi per integrim ne strukturat euroatlantike dhe anasjelltas.

Me Serbine:

- Si dy vende dhe popuj me nje te kaluar tragjike, e kaluara duhet te na mesoje se cka nuk duhet te ndodhe kurre me mes nesh.

- Serbia duhet te i kerkoj te falur Kosoves dhe te masakruareve, jo nga fakti politik, por, nga nevoja e perspektives mes dy vendeve, ashtu siq beren shtetet e medha

- Te zhvillohet bashkepunim per nevoja dhe per fqinjesi te respektit reciprok.

- Pas ndryshimeve (renies se Milloshevicit) ne Beograd, shpresojme se ky vend nuk do te vazhdoje te jete destabilizues i Ballkanit, pra nuk do te vazhdoje te shkele te drejtat e komuniteteve (hungarezeve, shqiptareve (Lugina e Presheves), boshnjakeve etj.) dhe te mbetet kryeqendra e krimit te organizuar ne rajon.

- Shpresojme qe autoritetet e reja ne Beograd do ta qartesojne ceshtjen e shqiptareve te zhdukur dhe atyre te marre peng.

- Shpresojme qe Beogradi, do t'i kuptoje drejt angazhimet tona (te Qeverise se Kosoves) per zgjidhjen e ceshtjes se refugjateve (serb qytetare te Kosoves), per krijmin e kushteve per kthim (Rezoluta per Kthimin, Kuvendi i Kosoves, maj 2002), do t'i ndale manipulimet dhe politizimin e ketij procesi.

- Duke respektuar parimin per nje fqinjesi te mire, duhet te ndodhe ofrimi i ofertave ne nivele te barabarta nga te dy palet per bashkepunim ne baza te intersave reciproke dhe realizimit te vlerave perendimore ne rajon.

- Kembimi i pervojave shkencore, i kuadrove akademike dhe botes civile do te ndikonte ne krijimin e rrethanave me te pershtatshme per tejkalimin ndarjeve etnike.

- Ne favor te bashkepunimit fqinjesor, do duhej hapur zyrat e nderlidhjes ne Beograd dhe Prishtine.

- Eshte ne interesin e te dy vendeve dhe popujve te zhvillohen takime transparente te njerezve qellimmire, qe si percaktim kane ndertimin e nje te ardhme jo te izoluar dhe armiqesore, por demokratike, kooperuese dhe te hapur.

- Duhet te filloj bashkepunimi nderkufitar.

- Bashkepunimi me institucionet nderkombetare te drejtesise do te pershpejtoje ngadhenjimin e drejtesise mbi krimin dhe do te kontribuoje ne krijimin e rendit dhe hapesires demokratike ndervendore dhe rajonale.

- Eshte i domosdoshem krijimi i komisioneve te eksperteve per te shqyrtuar ceshtjen e suksesionit, qe ka te beje me Kosoven si pjese e ish-federates jugosllave, si dhe rreth demshperblimit per shkaterrimet dhe plackitjet e Kosoves.

- Te gjitha keto angazhime dhe projekte serioze per t'u implementuar, kerkojne pergjegjesi te larte nga vendoret dhe mbeshtetje te plote nga Bashkesia Nderkombetare, sepse vetem integrimet paralele rajonale dhe perendimore jane baze, garance e mire dhe e sigurt per ngadhenjimin e vlerave thelbesore te globalizmit edhe ne hapesirat tona: LIRISE, DREJTESISE DHE SOLIDARITETIT TE PERBASHKET.